Methodologie (onderzoeksmethodologie)

Onderzoeksmethodologie (kortweg methodologie) is een 'opsomming' van methodologische regels over het correct handelen van de onderzoeker. De methodologische regels zijn de do’s en don’ts voor de onderzoeker.

Ondanks de eenvoudige definitie blijft het toch moeilijk om heel precies aan te geven wat methodologie is, want er is geen duidelijke opsomming te geven van de methodologische regels. Wel is duidelijk dat het betrekking heeft op methodiek, ofwel 'een manier van doen', 'een aanpak'.

Als men het heeft over 'de methodologische regels van onderzoek' verwijst men meestal naar een boek waarin die manier van handelen wordt besproken. Er zijn op zijn minst tien filosofische stromingen in de wetenschap die iets over de methodologie te melden hebben. De belangrijkste zijn het inductivisme en het deductivisme. In zijn meest pure vorm wordt deze methodologie niet meer gebruikt. Ze hebben plaats gemaakt voor de hypothetico-deductieve methode, de empirische cyclus, de regulatieve cyclus en de ontwerpmethode, die op de een of andere manier een combinatie vormen van de inductieve en de deductieve manier van denken en handelen.

Daarnaast zijn er andere stromingen, zoals het conventionalisme, het instrumentalisme, en de meer hedendaagse stromingen als 'statistische waarheid' en de multi-methode benadering. Elke stroming heeft een eigen visie op het methodisch correct handelen van de onderzoeker.

Om de methodologie van onderzoek te leren heb je praktijkervaring nodig. Het lezen van teksten op een site helpt wel een beetje, maar het echte leren doe je toch pas in de praktijk.