Fundamenteel onderzoek

Fundamenteel onderzoek is onderzoek over een onderwerp dat een fundament (basisbeginsel, uitgangspunt, principe) van een wetenschappelijke discipline is.

Bovenstaande definitie is vermoedelijk de beste definitie die er te geven is. Met fundamenteel onderzoek wil men een uitgangspunt van een wetenschappelijke discipline bevestigd zien, want als het niet klopt dan staat die hele wetenschap op losse schroeven. Fundamenteel onderzoek wordt vaak als de tegenpool van toegepast onderzoek gezien en wordt als erg wetenschappelijk beschouwd. Van de weeromstuit wordt toegepast onderzoek juist niet als wetenschappelijk beschouwd. Het onderscheid is echter minder strikt. Naar mijn mening heeft elke vorm van onderzoek een wetenschappelijke component en een praktijkgerichte component.

Het onderscheid heeft te maken met de directe toepasbaarheid van de resultaten van onderzoek. Daarin kunnen, traditioneel gezien, twee vormen worden onderscheiden: onderzoek dat direct bruikbare kennis op moet leveren (omdat er besluiten moeten worden genomen waarvoor die kennis belangrijk is) en onderzoek dat louter en alleen wordt uitgevoerd om de kennis te vergroten. Het eerste noemt men wel probleemoplossend of ook wel praktijkgericht onderzoek en het tweede noemt men altijd fundamenteel onderzoek. Vaak wordt gezegd dat fundamenteel onderzoek wordt uitgevoerd om de nieuwsgierigheid te bevredigen. Het is niet van direct nut, hetgeen niet wil zeggen dat het niet ooit eens nuttig kan worden. In de toekomst zou het van grote waarde kunnen blijken te zijn. Die toekomst hoeft overigens niet erg ver weg te zijn. Fundamenteel onderzoek naar de samenstelling van atomen zou wel eens op korte termijn van belang kunnen zijn voor de energievoorziening, maar misschien ook wel nooit.