Differentiële transfer en wat je er tegen kunt doen

Differentiële transfer is (vrij vertaald) ongelijke overdracht. Differentiële transfer is de invloed van een eerdere meting op een vervolgmeting en moet daarom onder controle worden gehouden. Er zijn verschillende mogelijkheden om daar wat aan te doen.

De volgorde waarin taken worden gedaan of waarin vragen worden beantwoord, kan van invloed zijn op de meting. Zo is het waarschijnlijk dat als je twee testen afneemt de score op de tweede test lager zal uitvallen dan op de eerste. Dat komt omdat de persoon vermoeid is geraakt en daardoor zijn aandacht er minder goed bij kan houden. Het kan echter ook voorkomen dat de eerste test als een opwarmertje of als een oefening wordt ervaren. Daardoor zou de score op de tweede test beter kunnen worden. Door gewenning, vermoeidheid of het afnemen van zenuwachtigheid kunnen de latere taken beter dan wel slechter worden uitgevoerd dan de eerdere. Dat beïnvloedt natuurlijk de score per subtest.

In dit geval kan counterbalancing mogelijk een uitkomst bieden. Oefeningseffecten, motivatie- en concentratieproblemen zullen zich dan naar alle waarschijnlijkheid uitmiddelen. Per persoon of per groep krijgt men dan een gemiddeld beeld.

Er schuilt evenwel nog een addertje onder het gras. Omdat vermoeidheid, motivatie, leer- en oefeningseffecten vaak kromlijnig verlopen en bovendien bij vrijwel ieder individu anders verloopt, is counterbalancing niet altijd een goede oplossing voor het onder controle houden van de verstorende persoonsgebonden invloeden.

Een andere mogelijkheid is dat proefpersonen eerst een training krijgen voordat het feitelijke onderzoek begint. Door middel van die training hoopt men dan de effecten van vermoeidheid en oefenen te hebben geëlimineerd.

Je kunt ook proberen een statistische correctie toe te passen door het opnemen van covariabelen in de analyses, om zo een vermoeidheidsscore en de taakvolgorde als controle dan wel als modererende of mediërende variabele in je onderzoek op te nemen. De onderzoeker moet zich hier bij de opzet van het onderzoek al bewust van zijn, want anders worden deze variabelen niet eens gemeten.