Hulp bij onderzoek

De Friedman-toets wordt gebruikt voor het vaststellen of drie of meer kenmerken die gemeten zijn op ordinaal niveau verschillend worden beoordeeld.

Is de variabele gemeten op interval- of rationiveau, dan kun je de Friedman-toets ook gebruiken. In plaats van een verschil tussen gemiddelden bereken je nu een verschil tussen rangorde-gemiddelden.

Een voorbeeld van de Friedman-toets

Een voorbeeld maakt veel duidelijk. Je vraagt bijvoorbeeld aan leerlingen van de basisschool welk vak zij het belangrijkst vinden. Ze mogen kiezen uit rekenen, taal, wereldoriëntatie en muziek. Elke leerling geeft aan ieder vak een score: 1 = het belangrijkst, 2 = het op een na belangrijkst, 3 = de daarna belangrijkste en 4 = het minst belangrijk. Vervolgens tel je al deze rangnummers bij elkaar op; je krijgt dan een somscore. Bijvoorbeeld:

Die somscores kun je met elkaar vergelijken. Als heel veel leerlingen rekenen het belangrijkste vak vinden, dan heeft dat vak de laagste somscore (want 1 betekende immers het belangrijkst). Als de leerlingen veel van elkaar van mening verschillen, zullen de somscores ongeveer aan elkaar gelijk zijn. Dat betekent dat geen enkel vak eruit springt. De vraag is dus of de W-scores van elkaar verschillen.

De formule voor de Friedman-toets

De te gebruiken toets heeft de volgende formule:

Als je de gegevens uit het getallen voorbeeld in deze formule invult, komt daar uit. Dit getal kun je vergelijken met de kritieke waarde in het tabellenboek voor de chikwadraattoets. Je moet dan kijken bij (J - 1 =) 3 vrijheidsgraden. Het rekenwerk is op zich niet zo moeilijk, maar je kunt wel gemakkelijk fouten maken. Daarom laten we dat liever aan computers over.

© Foeke van der Zee (versie 2023). hulpbijonderzoek.nl/online-woordenboek

- specialist in Onderzoek en Statistiek
- auteur van boeken over onderzoeksmethodologie
- oprichter van en coach bij Hulp bij Onderzoek

Aan Friedman-toets gerelateerde termen:

- Variabele
- Mann-Whitney toets
- ANOVA

Terug naar de begrippenlijst