Onderzoeksplan (≠ onderzoeksontwerp)

Het onderzoeksplan is de totale planning van de uitvoering van het onderzoek, dus inclusief tijdsplanning, materiaal- en personele inzet.

De termen onderzoeksontwerp, onderzoeksopzet, onderzoeksplan en onderzoeksdesign worden door veel auteurs min of meer als synoniemen beschouwd. Dat leidt soms tot verwarring. Daarom pleit ik er voor om aan deze termen een strikte betekenis te geven.

De term onderzoeksdesign (kortweg het design) lijkt al zo ver te zijn ingeburgerd dat er alleen nog maar het schema van de observatie of meetmomenten onder wordt verstaan. In dat design wordt ook aangegeven of er al dan niet sprake is van matchen, at random indelen, counterbalancing, of dat er een bepaalde gebeurtenis plaatsvindt.

De termen onderzoeksontwerp en onderzoeksopzet zijn breder en omvatten ‘het onderzoeksdesign, de keuze van het meetinstrument, de selectie van de onderzoekseenheden en het analyseplan’. Deze vier aspecten samen duid ik ook wel eens aan met 'het onderzoek op de tekentafel'. Daarmee wordt duidelijk dat het gaat om een ontwerp, een opzet voordat het onderzoek daadwerkelijk wordt uitgevoerd.

Het onderzoeksplan is nog iets breder. Daaronder vallen ook onderdelen als de data van uitvoering en het aanstellen van personeel voor de uitvoering. Men kan nu aangeven of een onderzoeksopzet goed is, maar dat de uitvoering niet volgens plan verloopt.