Variantieanalyse

Om na te gaan of groepen van elkaar verschillen, wordt vaak gekeken naar het gemiddelde. Als de gemiddelden van elkaar verschillen, zegt men dat de groepen van elkaar verschillen.

Wanneer gebruik je een variantieanalyse

De t-toets gebruik je om de gemiddelden van twee groepen met elkaar te vergelijk. De ANOVA (ANalysis Of VAriance of op zijn Nederlands variantieanalyse) is een toets die wordt gebruikt om na te gaan of er een verschil is tussen de gemiddelden van drie of meer groepen.

Voorbeelden van vraagstellingen waarvoor je variantieanalyse moet gebruiken zijn:
1) Zijn Nederlanders, Belgen en Fransen gemiddeld genomen even lang?
2) Is de aardappeloogst rijker op zandgrond, kleigrond of veengrond?
3) Is de tevredenheid over de zorg beter in gemeente A, B of C?

Niet alleen is het belangrijk dat er 3 of meer groepen worden onderscheiden, maar ook dat de afhankelijke variabele een continue verdeling heeft. Dat zal bij de eerste twee van de hierboven gegeven voorbeeld-vragen zeer waarschijnlijk wel het geval zijn, maar bij de derde is het twijfelachtig. Als je tevredenheid hebt gemeten op een 5-punts Likertschaal niet - in dat geval zou je de Kruskal-Wallis toets moeten gebruiken - maar als het een samengestelde variabele is vermoedelijk weer wel. Daarom is het erg belangrijk om te weten met wat voor variabelen je te maken hebt. Dat is ook bepalend voor welke toets je mag gebruiken. Je leest hier meer over in het paper Welke toets mag/moet je gebruiken.

Het is ook goed om even vast te stellen of je geen uitbijters in je data hebt zitten, want een uitbijter kan het gemiddelde van een groep heel erg veranderen en daardoor de uitkomst erg beïnvloeden. Meer hierover lees je in het Online Woordenboek Onderzoek en Statistiek.

Hoe gaat het toetsen in zijn werk

Tot zover het verhaal over de ANOVA zonder ons druk te maken om de rekentechniek. Daar zou je wel iets van moeten weten om variantieanalyse goed te begrijpen. Niet dat je dat nou helemaal moet doorgronden, maar het is wel handig om daar iets van te weten zodat je de uitkomsten uit de analyses beter kunt interpreteren. In onze video's gaan we daar uitgebreid op in. Het rekenwerk voor het uitvoeren van een variantie analyse is op zich niet zo moeilijk maar het is wel belangrijk om er even het 'koppie erbij te houden' omdat er nogal wat details zijn. Hoe het rekenwerk gaat, leggen we je uit in de video bij Cursus Statistiek. Hoe je een ANOVA in SPSS uitvoert zie je in onze video van Cursus SPSS. Dat kan daar zelfs op drie manieren.