Hulp bij onderzoek

Een panel is een groep personen waarvan de leden een oordeel uit mogen spreken over een product, dienst of idee.

Een bijzondere vorm van een steekproef is een panel. Dat is een groep mensen die zich heeft opgegeven om zich met enige regelmaat te laten ondervragen. In onderzoek onder consumenten wordt veelvuldig gebruik gemaakt van panels.

Het werken met een panel heeft een aantal voordelen. Zo hoef je niet steeds weer voor elk nieuw onderzoek een steekproef te trekken, het panel kun je zeer gedetailleerd samenstellen zodat het op meerdere aspecten een representatieve afstemming is van de samenleving, en de grootte van de steekproef ligt ook al min of meer vast.

Een ander voordeel is dat je de panelleden niet steeds weer opnieuw hoeft te instrueren hoe zen de vragenlijst in moeten vullen of hoe de antwoorden gegeven moeten worden. Daar staan echter ook een aantal nadelen tegenover.

Hoewel je ervan uit mag gaan dat het panel representatief is voor de doelgroep (jongerenpanel, lezerspanel), zul je dat bij elk onderzoek met het panel steeds weer moeten controleren. Er kunnen meerdere verstorende factoren zijn.

Ten eerste hoeft niet iedereen in het panel te reageren; je zal daarom altijd na moeten gaan of er niet sprake is van selectieve uitval (maar dat geldt ook voor alle andere vormen van steekproeftrekken).

Ten tweede is de doelgroep niet voor elk onderzoek hetzelfde. Zo kun je een prachtige verdeling hebben die representatief is voor heel Nederland op aspecten als verdeeld over de provincies, naar inkomen, naar woonplek etc., maar is dit panel ook representatief voor de Nederlandse bevolking op het aspect ‘doet de boodschappen voor het huishouden’? Voorzichtigheid blijft derhalve geboden.

Een ander nadeel heeft te maken met de manier van werken van sommige panels. In sommige panels wordt het lid beloond per beantwoorde vraag of per ingevulde enquête. Dit kan in de hand werken dat de respondent vragen gaat beantwoorden die niet voor hem van toepassing zijn.

Indien bijvoorbeeld een aantal vragen over een bepaald schoonmaakmiddel wordt gesteld, kan het panellid die beantwoorden zonder dat hij dat product ooit gekocht of gebruikt heeft.

De enige manier voor de onderzoeker om daar achter te komen is het uitvoeren van een onderzoek waarin geverifieerd wordt of het panellid wel eerlijk heeft geantwoord. Dergelijk onderzoek komt niet of nauwelijks voor omdat zoiets de vertrouwensband tussen onderzoeker en panellid beïnvloedt.

© Foeke van der Zee (versie 2023). hulpbijonderzoek.nl/online-woordenboek

- specialist in Onderzoek en Statistiek
- auteur van boeken over onderzoeksmethodologie
- oprichter van en coach bij Hulp bij Onderzoek

Aan Panel gerelateerde trefwoorden in het Online Woordenboek Onderzoek en Statistiek:

Terug naar de begrippenlijst