Onderzoekskubus

De onderzoekskubus is een indeling waarmee elk onderzoek snel is te typeren. De dimensies zijn: aard van de vraagstelling, plaats van data verzamelen en aantal onderzoekseenheden.

Onderzoek kan op verschillende manieren worden ingedeeld. De door mijn collega's opgestelde indelingen voldoen niet omdat ze te veel omvattend zijn en/of omdat er te veel overlap is in de categorieën die men onderscheidt.

In het boek Kennisverwerving in de Empirische Wetenschappen presenteer ik een indeling waarmee het mogelijk elk onderzoek in zijn kern te typeren door te letten op:

1) de vraagstelling van het onderzoek
2) de plaats waar de gegevens verzameld worden en
3) het aantal onderzoekseenheden.

Iedere dimensie bestaat uit een aantal categorieën.

De dimensie vraagstelling van het onderzoek bestaat uit de categorieën:

1) exploratie
2) beschrijven
3) vergelijken
4) evalueren
5) verklaren
6) longitudinaal

De dimensie plaats van data verzamelen bestaat uit de categorieën:

1) achter het bureau
2) in het veld
3) in het laboratorium
4) met behulp van een model (simulatie)

De dimensie aantal onderzoekseenheden bestaat uit de categorieën:

1) één
2) enkele
3) vele

De bovenstaande drie dimensies vormen samen de onderzoekskubus. In totaal zijn er (6 x 4 x 3 =) 72 vormen van onderzoek te onderscheiden. 

Met behulp van de onderzoekskubus is ieder onderzoek snel te typeren.

Onderzoek naar de mening van het volk over het functioneren van de president van het land is een beschrijvend, kwantitatief veldonderzoek.

Onderzoek naar de smaak van koffie door een panel, is een vergelijkend, kwalitatief laboratorium onderzoek.

Onderzoek naar de verwachte levensduur van de zon door de processen na te bootsen op een computer is een beschrijvende simulatieve casestudie.

Onderzoek naar de besteding van huishoudens in verschillende landen is een vergelijkend kwantitatief veldonderzoek indien de onderzoeker de gegevens zelf verzamelt, en een vergelijkend kwalitatief bureauonderzoek als hij de gegevens uit andere bestanden overneemt.

Onderzoek door een huisarts van een patiënt met vage klachten is een exploratieve casestudie in het veld.

Indien een patiënt bij de huisarts langs gaat en vraagt of hij RSI heeft omdat hij pijnlijke spieren heeft en de hele dag achter zijn computer zit te typen, dan is het onderzoek van de huisarts beter te typeren als een evaluerende casestudie in het veld.

© Foeke van der Zee (versie 2023). hulpbijonderzoek.nl/online-woordenboek

- specialist in Onderzoek en Statistiek
- auteur van boeken over onderzoeksmethodologie
- oprichter van en coach bij Hulp bij Onderzoek

Aan Onderzoekskubus gerelateerde trefwoorden:

- exploratief onderzoek
- beschrijvend onderzoek
- vergelijkend onderzoek
- evaluatieonderzoek
- verklarend onderzoek
- longitudinaal onderzoek
- bureau-onderzoek (deskresearch)
- veldonderzoek
- laboratoriumonderzoek
- simulatie-onderzoek
- casestudie
- kwalitatief onderzoek
- kwantitatief onderzoek

Terug naar de begrippenlijst